mengformule

Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van zowel detailhandel als van horeca leiden de laatste tijden tot meer hybride vormen van horeca, in veel gemeenten aangeduid als mengformules of 'blurring'. Dergelijke mengformules zijn meestal een (klein) horecagedeelte in een reguliere detailhandel. De grenzen tussen horeca en winkel zijn niet altijd even duidelijk te onderscheiden; dat geldt zowel letterlijk als figuurlijk. 

Voorbeelden van mengformules
Bekende  vormen van mengformules zijn de mogelijkheid om een broodje te eten met een kop koffie bij de bakker maar ook een kruisbestuiving tussen bijvoorbeeld een woonwinkel en een inpandige koffiesalon. Dergelijke vormen van kruisbestuivingen worden ook aangetroffen bij cd-winkels, bouwmarkten, warenhuizen en boekwinkels.

Drank- en horecawet vergunning  
Qua regulering roepen dergelijke mengformules vraagtekens op. Zo stelt de drank- en horecawet strikte beperkingen aan het vermengen van detailhandel en alcohol schenkende horecabedrijven. Hoofdregel is dat deze vermenging niet is toegestaan. 

Onlangs is er jurisprudentie gevormd met betrekking tot de vraag of gemeenten zelf mogen gedogen dat in detailhandel, in afwijking van de Drank- en horecawet, alcohol wordt geschonken. De jurisprudentie laat zien dat dit niet of nauwelijks mogelijk is. De Drank- en horecawet is landelijke regelgeving die door gemeenten in zogenaamd medebewind wordt uitgevoerd en gemeenten kunnen niet zomaar besluiten tot het gedogen van verkoop van alcohol buiten het regime van de Drank- en horecawet om. 

Exploitatievergunning  
Ook vanuit de exploitatievergunning, in veel gemeenten nog vereist voor het exploiteren van een horecabedrijf, dringen zich vragen op bij de mengformule. Dient deze te beschikken over een aparte exploitatievergunning? Zo ja, dient de toetsing van de ondernemer dan net zo strikt te zijn als bij een regulier horecabedrijf? Mag het horecagedeelte uitgebaat worden door een andere ondernemer dan de winkelier? Moet de oppervlakte van het horeca gedeelte aan banden worden gelegd of dient dit overgelaten te worden aan de betreffende ondernemer?

Belangrijk is tevens dat de exploitatievergunning vaak ook vereist is als er geen alcohol wordt geschonken, maar er wel etenswaren en non-alcoholische dranken worden geserveerd in de winkel!

Deze eisen kunnen per gemeente en zelfs per wijk verschillen.

Bestemmingsplan

Naast de landelijke Drank- en horecawetgeving en de plaatselijke APV (exploitatievergunning) kan ook in het voor het pand geldende bestemmingsplan zijn bepaald of het gebruik van de winkel ten behoeve van een mengformule is toegestaan. Ook dit kan per gemeente en zelfs per bestemmingsplan verschillen!

Soms dient een omgevingsvergunning te worden aangevraagd om een mengformule planologisch en in afwijking van het bestemmingsplan mogelijk te maken.

Oneerlijke concurrentie  
Een volgende vraag die zich vaak voordoet is of het toestaan van dergelijke mengformules oneerlijke concurrentie met zich meebrengt voor reguliere horecabedrijven. Mengformules kunnen immers in de regel gevestigd worden op (planologische) bestemmingen die niet voorzien in een horecabestemming. Deze komen veel meer voor dan panden met een horecabestemming en zijn soms ook aanzienlijk goedkoper om aan te huren.

Verschillen per gemeente 
De diverse gemeenten in Nederland gaan verschillend met het toestaan van een mengformule of blurring om.

Sommige gemeenten stellen mengformules vrij van de verplichting tot het beschikken over een exploitatievergunning, andere zijn van mening dat ook voor mengformules een exploitatievergunning vereist is. Ook zijn er gemeenten die bij voorbaat de mogelijkheid om alcohol te schenken in een mengformule uitsluiten. Bij andere gemeenten is dit in beginsel, mits wordt voldaan aan de eisen van de drank- en horecawet, mogelijk. Ook in bestemmingsplannen worden mengformules dus verschillend gereguleerd. 

Deze verschillende vormen van regulering van mengformules maken het lastig om in algemene zin te kunnen bepalen of een mengformule in een concreet geval is toegestaan.

Duidelijk is in ieder geval wel dat de vermenging van verschillende functies, zoals detailhandel en horeca, zowel ondernemers als gemeente voor vraagtekens stelt. Deze mengformule zijn naar verwachting ook niet voorbehouden in winkels, ook horeca in consumenten verlenende dienstverlening zoals kappers of massagesalons.

Tips
Hoe dan ook is het voor een ondernemer die van plan is een stukje horeca binnen zijn onderneming op te richten verstandig zich eerst grondig te verdiepen in de geldende regelgeving van zijn gemeente. Het devies ‘bezint eer gij begint’ is hier van toepassing. Ga in ieder geval na:

  • Of een mengformule op grond van het bestemmingsplan zonder meer  is toegestaan of dat daarvoor een separate omgevingsvergunning vereist is;
  • Of op grond van de APV een exploitatievergunning nodig is voor het exploiteren van een mengformule, of dat deze mengformule - binnen bepaalde voorwaarden - vergunningsvrij kan worden geëxploiteerd;
  • Of de mogelijkheid bestaat om, door middel van een afgescheiden gedeelte van de winkel te benutten voor de horecavoorziening, eventueel ook een drank- en horecawet vergunning te kunnen verkrijgen.

Los van deze vergunning technische kwesties spelen nog vragen omtrent de juiste inschrijving bij de Kamer van Koophandel en eventueel bij het bedrijfschap horeca (voor zover nog aan de orde).

Ook de verloning van werknemers conform horecastandaarden kan een vraagstuk met zich meebrengen.

Tenslotte kan gedacht worden aan de huurproblematiek:

  • Staat de civiele bestemming zoals opgenomen in de huurovereenkomst het benutten van een gedeelte van het gehuurde ten behoeve van horeca wel toe?

Advocaat Horeca
Mochten er nadere vragen zijn over de (on)mogelijkheid van een mengformule op een bepaalde locatie, zowel qua planologische als qua civiele bestemming, dan is het raadzaam om hiervoor een horeca advocaat te raadplegen.