Amsterdam: Handhaving gevelreclame
Veel ondernemers in Amsterdam worden vroeg of laat geconfronteerd met een handhavingsprocedure vanuit de gemeente met betrekking tot bestaande gevelreclame. Deze gevelreclame kan bestaan uit aanwezige uithangborden, neon-verlichting, op de gevel aangebrachte spots, schilderingen op de muur, maar ook uit bijvoorbeeld reclame-uitingen direct achter ramen of op de gevel aangebrachte menuborden.
Handhaving van deze gevelreclame geschiedt op verschillende grondslagen, maar vaak is een van de grondslagen om aan te schrijven dat de gevelreclame zonder publiekrechtelijke toestemming aanwezig is, oftewel zonder daarvoor verleende omgevingsvergunning. Tevens kan de gevelreclame in strijd zijn met de welstandseisen en met het bestemmingsplan. Het bestemmingsplan geeft namelijk vaak voorschriften over de vraag hoever bebouwing uit mag steken ten opzichte van de voorgevelrooilijn van gebouwen. Omdat aan een pand bevestigde zaken zoals uithangborden ook worden aangemerkt als bouwwerken, kunnen ook dergelijke voorschriften van het bestemmingsplan worden overtreden.
De welstandseisen waaraan gevelreclame dient te voldoen zijn opgenomen in de Welstandsnota van de Gemeente Amsterdam in het hoofdstuk Beleidsregels gevelreclame. In essentie komen deze beleidsregels erop neer dat op de gevel slechts een tweetal reclame uitingen zijn toegestaan, namelijk een uithangbord met bepaalde afmetingen en op een specifieke locatie onder de tweede bouwlaag en een naam in letters plat op de gevel. In bijzondere gebieden gelden nog afwijkende regels, bijvoorbeeld strengere regels aan de grachten (in beginsel verlichte reclame niet toegestaan) en iets ruimere regels op de uitgaansgebieden. Ook voor hoekpanden gelden iets andere regels.
Omdat de criteria voor gevelreclame in het verleden ruimhartiger waren, is er nog veel gevelreclame aanwezig die niet aan de huidige welstandsregels voldoet.
Hoewel er bij de Beleidsregels gevelreclame overgangsrecht is opgenomen, is dit overgangsrecht in alle gevallen beperkt tot een aantal jaren. Wanneer een ondernemer geconfronteerd wordt met handhaving op gevelreclame is het in ieder geval verstandig de volgende stappen te zetten:
- Uitgebreid archief onderzoek, zowel in de eigen archieven als in de gemeentelijke archieven om na te gaan of de gevelreclame ooit is vergund door middel van een bouwvergunning dan wel gemeld door middel van een melding op grond van de Algemene plaatselijke verordening;
- Indien vroegere vergunningen/toestemmingen ontbreken: nagaan of er een mogelijkheid is tot legalisatie door alsnog een omgevingsvergunning te verkrijgen voor de gevelreclame. In ieder geval voor de gevelreclame die binnen de bestaande beleidsregels past is dit altijd zinvol, maar ook gevelreclame daarbuiten kan in sommige gevallen toch met een afwijking vergund worden;
- Nagaan of de aanwezige reclame wellicht kan worden aangemerkt als historische gevelreclame (meer dan 30 jaar oud) waardoor in sommige gevallen de gevelreclame toch behouden kan blijven.
Hoewel er juridische soms best een aantal op- en aanmerkingen te maken zijn over de manier waarop de gemeente de handhaving van gevelreclame aanpakt, zijn dit uiteindelijk vaak procedures die lastig te winnen zijn wanneer niet in het verleden een bouwvergunning is verleend of op een andere manier publiekrechtelijke toestemming is verkregen voor de mogelijkheid van gevelreclame en deze gevelreclame ook niet onder de huidige beleidsregels (al dan niet met beperkte afwijking) te vergunnen is.
Wel is het altijd de moeite waard om op een voorgenomen handhaving een zienswijze in te dienen. Wanneer de gemeente overgaat tot handhaven zijn er verschillende stappen die zij aflegt:
- Het aanschrijven door middel van een voornemen handhavend op te treden. Op dit voornemen kan een zienswijze worden ingediend, mondeling of schriftelijk. Vaak is verlenging van de zienswijzetermijn mogelijk om nog nader archiefonderzoek te doen.
- De definitieve aanschrijving met een last onder dwangsom om de aanwezige gevelreclame binnen een bepaalde periode te verwijderen. Vaak is ook in dit stadium nog uitstel van de termijn, verbonden aan het besluit, mogelijk wanneer een aanvraag voor een omgevingsvergunning wordt ingediend. Houd in ieder geval altijd goed de begunstigingstermijn in de gaten en zorg ervoor dat ofwel een verlenging van een begunstigingstermijn verkregen wordt ofwel tijdig een voorlopige voorziening bij de rechtbank wordt gestart, omdat zonder één van deze maatregelen bij het niet verwijderen van de gevelreclame de dwangsom verbeurd zal worden.