Een vraag die in het bestuursrecht en in de praktijk regelmatig terugkomt, is de vraag hoe een schaarse vergunning of ontheffing verleend dient te worden.
Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om een ontheffing op grond van de Winkeltijdenwet voor een zogenaamde zondagsopenstelling, maar ook om een terrasvergunning voor een deel van de openbare ruimte waarvoor meerdere gegadigden in aanmerking komen, maar die maar één partij gegund kan worden.
Ook de bestuursrechter ziet zich regelmatig geconfronteerd met de vraag of een dergelijke schaarse ontheffing of vergunning op een juiste wijze is toebedeeld aan een partij.
Hierbij is het vaste jurisprudentie dat aan het verdelen van een dergelijke schaarse ontheffing of vergunning hoge eisen gesteld dienen te worden uit het oogpunt van de rechtszekerheid.
Gelet op deze hoge eisen zijn er een aantal verdeelmethodes die de rechterlijke toetsing en de toets aan de rechtszekerheid en de eis van zorgvuldigheid zoals neergelegd in artikel 3:4 Algemene wet bestuursrecht kunnen doorstaan. Daartoe behoren niet alleen de methodes van loting en van de vergelijkende toets, maar – in beginsel – ook de methode waarbij “degene die het eerst komt, het eerst maalt”.
Ten aanzien van deze laatste methode geldt echter wel een belangrijke beperking. Een verdeelsleutel onder het motto “die het eerst komt, die het eerst maalt” mag niet worden aangewend indien een ontheffing of vergunning voor onbepaalde tijd wordt verleend. Indien immers een schaarse ontheffing of verlening volgens deze methode voor onbepaalde tijd wordt verleend, betekent dat in de praktijk dat andere gegadigden nooit meer een voet tussen de deur zouden kunnen krijgen, oneigenlijk gebruik van de ontheffing of vergunning door de gelukkige partij, met als gevolg intrekking van de vergunning, daargelaten.
Het is goed voorstelbaar dat dezelfde belangrijke beperking ook geldt voor andere verdeelmethodes.
Daarbij is het ook van steeds groter belang dat gemeenten transparant zijn over de wijze waarop dergelijke schaarse ontheffingen en vergunningen worden verleend. Een gemeente doet er dan ook verstandig aan de verdeelsleutel neer te leggen in beleidsregels, die op de voorgeschreven wijze bekend worden gemaakt en gepubliceerd. Op deze wijze weet eenieder tijdig waar hij of zij aan toe is en op welke wijze meegedongen kan worden naar een beschikbare ontheffing of vergunning.
Tips:
• Ga altijd na of de gemeente beleid heeft gemaakt ten aanzien van de verdeling van een ontheffing of vergunning.
• Indien dit het geval is, richt een eventuele aanvraag voor een ontheffing of vergunning dan zoveel mogelijk in conform de criteria welke gehanteerd worden in deze beleidsregels.
• Wees u ervan bewust dat een vergunning geen recht tot in de eeuwigheid kan en mag geven en dat schaarse ontheffingen en vergunningen regelmatig opnieuw beschikbaar gesteld dienen te worden indien er sprake is van meerdere gegadigden.
• Indien de gemeente beleidsregels heeft gemaakt welke onvoldoende tegemoet komen aan de eisen van rechtszekerheid en zorgvuldigheid, dan kunnen deze beleidsregels weliswaar niet rechtstreeks aan de bestuursrechter voorgelegd worden, maar kan via de ingang van een afgewezen aanvraag om de ontheffing of vergunning het beleid impliciet en indirect toch voorgelegd worden aan de bestuursrechter.